Γενικές μαθησιακές δυσκολίες και διαταραχές λόγου και ομιλίας

Στην κλινική πράξη βλέπουμε συχνά ότι οι δυσκολίες ή οι διαταραχές λόγου και ομιλίας που παρουσιάζουν αρκετά παιδιά έχουν σαν αποτέλεσμα αντίστοιχες δυσκολίες στη μάθηση στο σχολικό πλαίσιο. Η δυσκολία κατανόησης του προφορικού λόγου ή η φτωχή προφορική αφήγηση θα  γίνουν εμφανείς και στην κατανόηση και έκφραση μέσω του γραπτού λόγου. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι διαταραχές λόγου και ομιλίας οδηγούν σε γενικές μαθησιακές δυσκολίες.
Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις παιδιών που οι γλωσσικές τους δυσκολίες γίνονται αντιληπτές στο πλαίσιο των σχολικών μαθημάτων, όπου οι γλωσσικές απαιτήσεις είναι υψηλότερες και μάλιστα σε μεγαλύτερες τάξεις φοίτησης ακόμη και στο γυμνάσιο.

Σε κάποιες περιπτώσεις παιδιών, οι διαταραχές λόγου και ομιλίας συνυπάρχουν με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, όπως συνύπαρξη ειδικής γλωσσικής διαταραχής και δυσλεξίας ή δυσαριθμησίας.
Ο έγκαιρος εντοπισμός των παιδιών με γλωσσικές δυσκολίες και η έγκαιρη εξατομικευμένη παρέμβαση συμβάλλει στην πρόληψη γενίκευσης των δυσκολιών τους και σε άλλους τομείς.

Ενδεικτικά αναφέρονται οι δυσκολίες μάθησης που παρουσιάζουν παιδιά με κάποιες συχνές διαταραχές λόγου ή/και ομιλίας και αναπτυξιακές διαταραχές.

Φωνολογική καθυστέρηση ή διαταραχή

Τα παιδιά που δεν μιλούν καθαρά και παρουσιάζουν φωνολογική καθυστέρηση ή φωνολογική διαταραχή όταν ξεκινήσουν την Α δημοτικού κάνουν συχνά παρόμοια λάθη στην ανάγνωση και τη γραφή. Για παράδειγμα, ένα παιδί που αντικαθιστά τον ήχο /δ/ με τον ήχο /β/ όταν μιλά είναι πιθανό να διαβάζει και να γράφει βίνω αντί για δίνω.

Ειδική γλωσσική διαταραχή

Τα παιδιά με ειδική γλωσσική διαταραχή παρουσιάζουν ποικιλία δυσκολιών. Δεν εμφανίζουν όλα τα παιδιά τις ίδιες δυσκολίες και στον ίδιο βαθμό. Μπορεί να εμφανίζουν δυσκολίες στο λεξιλόγιο, στη γραμματική, στη σημασιολογία  και στη σύνταξη, στις δεξιότητες διαλόγου ή/και φτωχές φωνολογικές ικανότητες (δεν μιλούν καθαρά ή δυσκολεύονται να αναλύουν και να συνθέτουν τα στοιχεία της ομιλίας: τις λέξεις, τις συλλαβές και τα φωνήματα).  Όλες αυτές οι δυσκολίες επηρεάζουν την κατανόηση και την παραγωγή του προφορικού και του γραπτού λόγου και μειώνουν τη σχολική τους επίδοση. Συνήθως δυσκολεύονται να μάθουν να διαβάζουν. Ακόμη κι όταν η ανάγνωση τους είναι καλή έχουν δυσκολία στην κατανόηση του κειμένου. Η αφήγηση τους είναι λιτή και το λεξιλόγιο τους περιορισμένο. Οι προτάσεις τους είναι μικρές με πολύ απλή συντακτική δομή. Συχνά εμφανίζουν συντακτικά και ορθογραφικά λάθη στο γραπτό τους λόγο.

Διαταραχή αυτιστικού φάσματος

Τα παιδιά με διαταραχές αυτιστικού φάσματος συχνά ερμηνεύουν κυριολεκτικά και όχι μεταφορικά το νόημα των λέξεων και δυσκολεύονται να καταλάβουν τις αφηρημένες έννοιες. Είναι σύνηθες να κάνουν σχόλια που είναι άσχετα με το θέμα. Επιπλέον, δυσκολεύονται να κατανοήσουν το κείμενο και να βρουν την κεντρική ιδέα. Επίσης, εμφανίζουν δυσκολία να γράψουν κείμενο με θέμα για το οποίο δεν έχουν βιώματα και να κάνουν προφορικά ή γραπτά την περίληψη ενός κειμένου. Παρ’όλα’αυτά, κατακτούν εύκολα την αυτόματη ανάγνωση και την ορθογραφία, έχουν καλή οπτική αντίληψη και καλές ικανότητες αποστήθισης.

                                               Αιμιλία Καββαδά

                                                 Λογοθεραπεύτρια 

                                         M.Ed. Στην Ειδική Αγωγή & Εκπαίδευση